“Leerdoelen formuleren is bureaucratie” of “Ik heb maar beperkt de tijd, waarom zou ik leerdoelen formuleren, ze zitten wel in mijn hoofd”. Dit soort opmerkingen hoor ik met enige regelmaat. En hoewel ik het wel begrijp, er is veel te doen in beperkte tijd, levert het stellen van doelen een positief effect op leren (Hattie, 2009). Niet alleen vormen leerdoelen een hulpmiddel bij het vastleggen van de inhoud, en het construeren van toetsen en onderwijseenheden. Ze fungeren ook als communicatiemiddel tussen docenten onderling en tussen docenten en studenten.

Een veelgenoemde methode is het SMART model. Dit model beschrijft vijf eisen waaraan een leerdoel zo goed als mogelijk dient te voldoen.

SMART (bron: Coppoolse, R. & Vroegindeweij, D. (2010). 75 modellen van het Onderwijs. Groningen: Noordhoff Uitgevers)

• Specifiek: Omschrijft het leerdoel een observeerbare activiteit?
• Meetbaar: Biedt het leerdoel een maatstaf om de gevraagde activiteit te meten?
• Acceptabel: Past het leerdoelen binnen de contact van de opdracht?
• Reëel: Ligt het leerdoel binnen het bereik van de lerende?
• Tijdgebonden: Kan het leerdoel binnen het tijdbestek gehaald worden?

Het SMART model is helder en pragmatisch en goed werkbaar. En om de weerstand van menig docent serieus te nemen, waagde ik me ook eens aan het FUZZY model.

FUZZY (bron www.lerendoorwaarderen.nl)

• Feestelijk: Heb je er plezier in om aan het doel te werken?.
• Uitdagend: daagt het doel je uit? Levert het spanning op om er aan te werken?
• Zuiver: Past het gekozen doel goed bij wat je echt wilt bereiken?
• Zinnelijk: Roept het positieve energie op om aan het doel te werken?
• Yes!: genereert je doel en het werken aan je doel enthousiasme?

Met succes! SMART is een prima vertrekpunt in het ontwerpen van onderwijs. En FUZZY levert energie en enthousiasme. Beide zijn prima in te zetten ontwerpmiddelen (en dus geen doelen op zich), en goed naast elkaar toe te passen.